زبان و ادبیات فارسی رشته ای است که با واژه ها سر و کار دارد و از طریق رشته علوم انسانی میتوان به آن راه یافت. از اهدافی که این رشته دنبال میکند میتوان به آشنا کردن دانشجویان با متن های نظم و نثر زبان فارسی و بوجود آوردن مهارت های لازم و آموزش های مناسب اشاره کرد. هدف در این رشته این است که دانشجو بتواند متون فارسی را تدریس کند و یا تحت عنوان کارشناس زبان و ادبیات فارسی در بخش های علمی و فرهنگی فعالیت داشته باشد.
در رشته زبان و ادبیات فارسی طول دوره تحصیل در مقطع کارشناسی حدود 4 سال است و تعداد 148 واحد درسی را خواهند گذراند. این رشته در کارشناسی گرایش خاصی ندارد و عمومی است و دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری می توانند گرایش خاصی را که مد نظر دارند انتخاب کرده و ادامه دهند.
رشته ای که هم اکنون در دانشگاه ها تدریس می شود شامل دو شاخه اصلی زبان فارسی و ادبیات فارسی است. که در قسمت زبان فارسی موارد مرتبط با زبان شناسی، دستور زبان، اصول نگارش و ویرایش و در قسمت ادبیات به سبکشناسی، نقد ادبی، انواع ادبی، تاریخ ادبیات، صنایع ادبی من جمله بدیع، معانی و بیان و عروض همچنین متون نظم و نثر کلاسیک پرداخته می شود.
اگر فردی علاقمند به ادامه تحصیل در این رشته باشد میتواند بعد از دریافت مدرک کارشناسی در آزمون سراسری کارشناسی ارشد شرکت کرده و ادامه تحصیل دهد و پس از تمام شدن درسش جذب مراکز علمی - فرهنگی کشور شود. طول دوره تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در این رشته 2.5 تا 3 سال در نظر گرفته شده است که طول هر نیمسال 18 هفته و هر واحد درسی به مدت 17 ساعت در یک نیمسال می باشد.
گرایش های ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی شامل ادبیات حماسی، ادبیات غنایی ادبیات عرفانی و ادبیات تعلیمی است که در بعضی از دانشگاه ها هم گرایش های جدیدی مثل ادبیات تطبیقی، ادبیات کودک و نوجوان و … اضافه شده است.
در مقطع دکتری نیز امکان ادامه تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی وجود دارد و در بعضی دانشگاه های کشور تدریس می شود. فارغ التحصیلان می توانند در مراکز علمی و پژوهشی کشور فعالیت کنند یا به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ها به تحقیق و تدریس در دانشگاه بپردازند.
بازار کار رشته زبان و ادبیات فارسی بستگی به توانایی و قابلیت فارغ التحصیلان دارد. فارغ التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی بعد از تمام شدن درسشان هم می توانند شغل معلمی را انتخاب کنند و هم میتوانند به عنوان منتقد ادبی یا مترجم و یا در مراکز آموزشی و یا در مراکزی مثل فرمانداری، شهرداری، استانداری و بخشداری به عنوان کارشناس فرهنگی و یا به عنوان شهردار و بخشدار و … نویسنده، فعالیت در چاپ و نشر، ثبت اسناد، ویراستار، کار در کتابخانه ها، اشتغال در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و خلق آثار ادبی، مرکز تولید صدا و سیما، گویندگی، روزنامه نگاری مشغول به کار شوند.
برای کار در این زمینه بعد از آموزش و پرورش، مطبوعات بهترین گزینه برای فعالیت فارغالتحصیلان ادبیات فارسی است. بهترین گزینه برای تهیه برنامههای ادبی رادیو و تلویزیون و حوزههای فرهنگی وزارتخانههای مختلف کشور، فارغالتحصیل این رشته است. اگر افراد خلاق و پویا هم باشند میتوانند نویسنده، شاعر یا منتقد شوند و در مراکز چاپ و نشر کتاب به عنوان ویراستار و ناظر ادبی در روند چاپ کتاب نقش داشته باشند. بعضا فارغالتحصیلان با توجه به ذوق و سلیقه اشان کارهای جالبی انجام میدهند که از آن جمله میتوان به شرکت در تألیف فرهنگهای مختلف به عنوان پژوهشگر ادبی و فیشنویس علمی و انتخابی دایره المعارفها اشاره کرد.