معرفی رشته زمین شناسی – تاریخچه علم زمین شناسی

در گذشته زمین شناسی به صورت علمی مدون مثل امروز وجود نداشته است. اما، بعضی دانشمندان مثل ارسطو فیلسوف یونانی، ابن سینا، و لئوناردو داوینچی جزء اولین کسانی بود که به فعل و انفعالات زمین حساسیت نشان دادند. برای مثال ارسطو علت زمین لرزه ها را حرکت بادهای گرم درون غارهای عظیم درون زمین دانست. 

با وجود این، بسیاری از زمین شناسان آغاز علم زمین شناسی را قرن هفدهم و حاصل یافته های نیکلاس استنو، پزشک و کالبدشناس دانمارکی می دانند. همچنین علم زمین شناسی نوین مرهون تلاش های جیمز هاتن دانشمند اسکاتلندی می دانند و او را پدر زمین شناسی نوین می نامند.

علم زمین شناسی به عنوان یک رشته دانشگاهی از سال 1307 شمسی به ایران وارد و در دارالمعلمین  تدریس شد. بعد از مدتی  در سال 1313 رشته زمین شناسی در کنار زیست شناسی به عنوان علوم پایه به دانشکده پایه دانشگاه تهران منتقل شد. در نهایت درسال 1384 این رشته به منزله رشته ای مستقل در دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران تاسیس شد. علاوه بر این در حال حاضر رشته زمین شناسی در دانشگاه های دیگر کشور نیز تدریس می شود.

آشنایی با رشته زمین شناسی

رشته زمین شناسی یا ژئولوژی (Geology) از لغت یونانی Geo به معنی زمین و Logos به معنی علم یا منطق گرفته شده است و به معنای علم مطالعه زمین است.

زمین شناسی علمی است که در مفهوم عام خود شناخت کلیه پدیده های زمین را در بر می گیرد و در آن منشا زمین، تاریخ، ساختار زمین، مواد متشکله آن، منابع طبیعی موجود در آن و تغییر و تحولاتی که در طول زمان در آن پدید آمده است، مورد بررسی قرار می گیرد.

رشته ی زمین شناسی رشته ای پایه ای و بنیادی است و دانشجویان آن درباره علل وقوع زمین لرزه ها، آتشفشان ها، شکل گیری دره ها و کوه ها، تغییرات سنگ ها کره زمین، گستردگی و تنوع سنگ های زمین، فواید سنگ ها، لایه های سنگی زمین،  منشا زمین، تاریخ و ساختمان زمین، منابع طبیعی موجود در آن، و ده ها موضوع دیگر مرتبط به زمین مطالعه می کنند.

رشته زمین شناسی رشته ای مادر به شمار می رود؛ به همین علت بر بسیاری از  مسائل مثل اقتصاد، نفت، محیط زیست، هواشناسی، صنعت و معدن، نفت، راه ها و ... اثر می گذارد و بسیاری از علوم مختلف به آن وابسته است. این درحالی است که به رشته زمین شناسی هنوز در ایران توجه چندانی نمی شود.

معرفی مقطع کارشناسی رشته زمین شناسی – وظایف زمین شناسان

• ارزیابی ایمنی و تاثیر ایجاد یک سد یا تونل در یک پروژه عمرانی
• مشخص کردن محل مناسب برای دفن زباله های هسته ای
• جستجوی  منابع انرژی و معادن معدنی مانند نفت و گاز
• طراحی برنامه های اکتشاف منابع آبی جدید
• بررسی فعالیت های آتشفشانی و زمین لرزه به منظور توسعه سیستم های هشدار دهنده برای مردم نزدیک به مکان های فعال
• طراحی برنامه‌های اکتشاف منابع آبی جدید
• جستجوی منابع انرژی و معادن معدنی مانند نفت و گاز
• گسترش مرزهای دانش در حیطه زمین شناسی از طریق ادامه تحصیل در سطوح عالیه و نظریه پردازی، تحقیق و پژوهش
•  مشخص کردن محل مناسب برای دفن زباله‌های هسته‌ای
• تهیه و تفسیر نقشه‌های زمین شناسی

رشته زمین شناسی برای چه کسانی مناسب است؟

شرط اول هر انتخاب رشته ای علاقه به آن است و زمین شناسی نیز از این قاعده مستثناء نیست. همچنین زمین شناسان باید همیشه مشاهده دقیق داشته باشند چراکه آن ها به دنبال کشف و علت پدیده های گوناگون هستند.

معمولا زمین شناسان در محیط های باز و در دل طبیعت به فعالیت می پردازند که لازمه آن توان جسمانی بالا و روحیه کار تیمی است. علاوه بر آن آشنایی با نرم افزار های زمین شناسی و مرتبط با زمین شناسی مثل GIS، Rock Work – RS، Earth das، IRDES ، corel ، Arc و ... ضروری است و باید زمین شناسان با مبانی کامپیوتر آشنا باشند.  همچنین تسلط بر دروس فیزیک، شیمی، و ریاضی در رشته زمین شناسی اهمیت دارد.

 معرفی کارشناسی رشته زمین شناسی – مزایا و معایب رشته زمین شناسی

رشته زمین شناسی یکی از رشته هایی است که مستقیما با طبیعت به ویژه کوه ها و بیابان ها در ارتباط است و برای روحیه افراد طبیعت دوست بسیار مناسب است.

یکی از معایب رشته زمین شناسی وضعیت نامناسب بازار کار آن در ایران و ناشناخته بودن این رشته درمیان مردم است. همچنین در خیلی از مواقع فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی در حوزه های نامرتبط مثل پروژه های عمرانی و عملیاتی جذب می شوند.

معرفی کارشناسی رشته زمین شناسی – بازار کار و درآمد رشته زمین شناسی

رشته زمین شناسی در ایران به لحاظ بازار کار وضعیت خوبی را ندارد؛ این درحالی است که پیش بینی ها نشان می دهد که در کشورهایی چون ایالات متحده آمریکا و استرالیا، روند جذب زمین شناسان رو به رشد بوده است.

زمین شناسان می توانند در مراکز و سازمان های گوناگون نظیر  سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی (به عنوان کارشناس)، معادن خصوصی، آزمایشگاه های بخش خصوصی، مراکز خرید و فروش جواهر (به عنوان کارشناس سنگ های قیمتی)، شرکت ملی نفت، صنایع ذوب آهن، مؤسسه ژئوفیزیک ، مؤسسه زمین شناسی و زلزله، شرکت های سدسازی و آب یابی و حفر تونل، سازمان نقشه برداری، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت آموزش و پرورش ( دبیری زمین شناسی)، وزارت صنایع و معادن، وزارت نیرو، ، وزارت مسکن، و وزارت راه و ترابری مشغول به کار شوند.

همچنین فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی می توانند شرکت های خصوصی خود در زمینه صنعت نفت، نقشه کشی ها، و مسائل و اکتشافات زمین شناختی را تاسیس کنند و کارآفرین باشند.

کارشناسان و متخصصان زمین شناسی می توانند به صورت پروژه ای یا پیمانکاری نیز با سازمان هایی مثل وزارت صمت یا صنایع پتروشیمی و ... قرارداد ببندند که این امر مستلزم مهارت و توانمندی های بالا است که درآمد خوبی نیز دارد. به طور قطع نمی توان در آمد رشته زمین شناسی را گفت؛ با وجود این، کارشناسان زمین شناسی که جذب بخش های دولتی جذب می شوند، طبق مصوب وزارت کار حقوق دریافت می کنند.  

برای قبولی در رشته زمین شناسی چه درس هایی را باید بخوانم؟

دروس مهم دوران دبیرستان برای رشته زمین شناسی، زمین‌شناسی پایه یازدهم (علوم تجربی و ریاضی- فیزیک)، مجموعه دروس ریاضیات، شیمی، و فیزیک است.

رشته زمین شناسی به همراه اقیانوس شناسی در زیر گروه 3 کنکور گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و ضریب درس زمین شناسی 4، ریاضی 3 است و بعد از آن دروس زیست شناسی، فیزیک، و شیمی ضریب 2 را دارا هستند.

معرفی کارشناسی رشته زمین شناسی – دوره تحصیل کارشناسی رشته زمین شناسی

دوره تحصیل رشته زمین شناسی در مقطع کارشناسی 4 ساله است و دانشجویان زمین شناسی ملزم به گذراندن 132 واحد درسی هستند. واحدهای درسی دوره کارشناسی زمین شناسی عبارتند از؛

• دروس عمومی : 20واحد
• دروس پایه : 18 واحد
• دروس اصلی : 54 واحد
• دروس تخصصی : 26واحد
• دروس اختیاری : 14 واحد

دوره تحصیل کارشناسی رشته زمین شناسی  - دروس عمومی رشته زمین شناسی

• دو درس ازدروس مبانی نظری اسلام
• ادبیات فارسی
• یک درس از دروس اخلاق اسلامی
• زبان عمومی
• یک درس از دروس انقلاب اسلامی
• تربیت بدنی 1
• یک درس ازدروس تاریخ وتمدن اسلامی
• تربیت بدنی 2
• یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی
• جمعیت و تنظیم خانواده

دوره تحصیل کارشناسی رشته زمین شناسی  - دروس پایه رشته زمین شناسی

• ریاضی۱
• ریاضی۲
• فیزیک پایه۱
• فیزیک پایه۲
• شیمی عمومی
• آزمایشگاه شیمی عمومی
• مبانی کامپیوتر
• آمار مقدماتی

دوره تحصیل کارشناسی رشته زمین شناسی  - دروس اصلی رشته زمین شناسی

• دیرینه شناسی ـ ماکروفسیل
• سنگ های رسوبی
• سنگ های آذرین
• سنگ های دگرگونی
• زمین شناسی فیزیکی
• زمین شناسی تاریخی
• بلورشناسی نوری
• مبانی کانی شناسی
• رسوب شناسی
• ریز دیرینه شناسی
• چینه شناسی
• زمین شناسی ساختاری
• زمین ساخت
• فتوژیولوژی
• مبانی زمین شیمی
• زمین فیزیک
• نقشه برداری
• سامانه اطلاعات جغرافیایی

دوره تحصیل کارشناسی رشته زمین شناسی  - دروس تخصصی رشته زمین شناسی

• زمین شناسی ایران
• عملیات زمین شناسی ایران
• زمین شناسی اقتصادی
• زمین شناسی نفت
• آب های زیرزمینی
• زمین شناسی مهندسی
• زمین شناسی صحرایی
• متون علمی زمین شناسی
• زمین شناسی زیست محیطی
• سنجش از دور

دوره تحصیل کارشناسی رشته زمین شناسی  - دروس اختیاری رشته زمین شناسی

• ارزیابی ذخایر معدنی
• زمینشناسی ذغال سنگ
• کانه نگاری
• ریز‌رخساره ها
• زلزله شناسی
• مکانیک سنگ
• لرزه زمین ساخت
• زمین شناسی زیرسطحی
• زمین شناسی مهندسی کاربردی
• آتشفشان شناسی
• زمین شیمی آلی
• زمین آمار
• زمین شناسی دریایی
• محیط های رسوبی
• دیرینه شناسی گیاهی
• زمین ریخت شناسی
• مکانیک خاک
• اقیانوس شناسی
• آمار و احتمال
• هیدروژئوشیمی
• منابع انرژی زمین
• خاک شناسی

معرفی کارشناسی رشته زمین شناسی – وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

رشته زمین شناسی هم در مقطع کارشناسی ارشد و هم در دکتری در ایران تدریس می شود. فارغ التحصیلان کارشناسی رشته زمین شناسی می توانند در صورت تمایل و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و کسب نمره و رتبه لازم در رشته های پترولوژی، زمین شناسی اقتصادی، زمین ساخت (تکتونیک)، آب زمین شناسی ، چینه نگاری و دیرینه شناسی، رسوب شناسی و سنگهای رسوبی، زمین شناسی نفت، زمین شناسی مهندسی، زمین شناسی زیست محیطی، زمین شیمی، سنجش از دور زمین شناختی ادامه تحصیل دهند.

علاوه بر این هریک از گرایش های مقطع کارشناسی ارشد در مقطع دکتری تخصصی تر شده و دارای گرایش هایی است.